igika logo
  • AHABANZA
  • AMAKURU
  • IKORANABUHANGA
  • IMIKINO
  • IMYIDAGADURO
  • MU MAHANGA
  • POLITIKE
  • UBUKUNGU
  • UBUZIMA
  • AKAZI
  • UTUNTU N’ UTUNDI
  • AMATANGAZO
  • UBUREZI
Reading: Itabi, uburozi bwica benshi bwemewe n’amategeko
Share
IGIKANEWSIGIKANEWS
Font ResizerAa
Search
  • AHABANZA
  • AMAKURU
  • IKORANABUHANGA
  • IMIKINO
  • IMYIDAGADURO
  • MU MAHANGA
  • POLITIKE
  • UBUKUNGU
  • UBUZIMA
  • AKAZI
  • UTUNTU N’ UTUNDI
  • AMATANGAZO
  • UBUREZI
Have an existing account? Sign In
Follow US
© 2022 Foxiz News Network. Ruby Design Company. All Rights Reserved.
IGIKANEWS > Blog > AMAKURU > Itabi, uburozi bwica benshi bwemewe n’amategeko
AMAKURUUBUZIMA

Itabi, uburozi bwica benshi bwemewe n’amategeko

TWIZEYIMANA DAVID
Last updated: May 17, 2025 11:18 pm
TWIZEYIMANA DAVID
Share
burning cigarette with smoke on black background
SHARE

Itabi ni kimwe mu bicuruzwa byinjiza amafaranga menshi ku isi no mu Rwanda. Ariko ni na kimwe mu byica abantu benshi buri mwaka. Ubu bushakashatsi buragaragaza ukuntu itabi rifite uruhare mu kwangiza ubuzima, uburyo rigira abantu imbata, impamvu ricuruzwa nubwo rizwiho ububi bwarwo, ndetse n’uruhare inganda zikora itabi zigira mu kuri kwirakwiza bazi ko ryica buhoro buhoro.

Contents
1. Impamvu itabi ari ribi ku buzima2. Uburyo itabi rigira abantu imbata3. Kuki itabi ryemewe gucuruzwa n’ubwo ririmo ingaruka ziremereye?4. Uruhare rw’inganda zikora itabi: Gushaka ko abantu barinywa5. Abahuye n’ingaruka z’itabi: Ubugira gatatu buvuga ibyabayeImbonerahamwe y’imibare ijyanye n’itabi1. Abantu bahitanwa n’itabi buri mwaka ku Isi (WHO)

1. Impamvu itabi ari ribi ku buzima

Ubushakashatsi bw’ Ishami ry’Umuryango w’Abibumbye ryita ku Buzima (WHO) bugaragaza ko buri mwaka, abantu barenga miliyoni 8 bapfa bazize ingaruka z’itabi. Muri aba, abarenga miliyoni 1 ni abahumeka umwuka w’itabi bataryinywa (secondhand smoke).

Itabi ririmo ibintu birenga 7,000 bigira ingaruka mbi ku mubiri. Bimwe muri byo ni:

  • Nikotine: ituma umuntu ahinduka imbata (addicted).
  • Tar: ikangiza ibihaha
  • Carbon monoxide: igabanya umwuka mwiza ugera mu maraso

Ibi bitera indwara nka cancer y’ibihaha, umutima, stroke, asima, ndetse n’ibibazo byo mu mihumekere.

2. Uburyo itabi rigira abantu imbata

Nikotine iboneka mu itabi ni yo ntandaro y’ihinduka ry’abantu imbata. Iyo umuntu atangiye kurinywa, nikotine ikora ku bwonko bigatuma yumva atuje, ariko iyo irangiye, agira irari ryo kongera kuyihabwa. Buri sigara imwe irimo hagati ya 8-20mg za nikotine.

Ubushakashatsi bwa CDC bwerekana ko nikotine ishobora gutuma umuntu agira addiction kurusha cocaine cyangwa heroin. Abenshi batangira kunywa itabi mu bwangavu, abandi babiterwa n’inshuti, stress, cyangwa kwamamazwa.

3. Kuki itabi ryemewe gucuruzwa n’ubwo ririmo ingaruka ziremereye?

Iki ni ikibazo gikomeye kandi gitera impaka. Dore zimwe mu mpamvu zituma itabi rikomeza kugurishwa:

  • Inyungu z’ubukungu: Leta zinjiza amafaranga menshi mu misoro y’itabi. Mu Rwanda, RRA yagaragaje ko mu 2022 hinjiye miliyari zisaga 60 Frw zituruka ku itabi.
  • Ubwigenge bw’umuntu: Mu bihugu byinshi, umuntu afite uburenganzira bwo guhitamo ibyo anywa n’ibyo yirinda.
  • Inganda zikomeye zibyungukiramo: Hari kompanyi zikomeye (Philip Morris, British American Tobacco, Imperial Brands…) zifite inyungu nyinshi mu kugurisha itabi, zifite imbaraga mu mategeko no mu kumenyekanisha ibicuruzwa byazo.
  • Gushyiraho amategeko arengera abakiriya aho guhagarika burundu: Bimwe mu bihugu birarugenza ntibirubuza burundu, ahubwo bisaba ko habaho ahantu hihariye horohereza urinywa n’urutarinywa.

4. Uruhare rw’inganda zikora itabi: Gushaka ko abantu barinywa

Inganda zikora itabi zikoresha uburyo bwinshi mu gushora abantu kurinywa:

  • Kwamamaza bigaragara nk’ibigezweho: Mu mashusho n’amafilimi usanga itabi ryerekwa nk’ikimenyetso cy’ubwigenge, ubutwari cyangwa uburere.
  • Kugabanyiriza ibiciro urubyiruko: Benshi batangira kubera ko zicuruza mu buryo buhendutse.
  • Gukoresha amahitamo mashya: E-cigarettes, vape n’ibindi bituma urubyiruko rubona bitandukanye n’itabi risanzwe.
  • Gutera inkunga ibikorwa: Zitera inkunga ibirori, imikino, n’ubundi buryo bw’uruhame, bigatuma abantu babifata nk’ibisanzwe.

Hari ibimenyetso byinshi ko izo nganda zikoresha ubushakashatsi bubogamye, zikanga ko hakorwa amategeko akarishye, cyangwa zigatanga ruswa mu bihugu bitandukanye.

5. Abahuye n’ingaruka z’itabi: Ubugira gatatu buvuga ibyabaye

Marie U., 41, utuye mu Mujyi wa Kigali, avuga ati:

“Nanywaga itabi kuva mfite imyaka 19. Nari narabaye imbata. Ariko ubu mfite cancer y’ibihaha, nubwo ntari narigeze ntekereza ko byangwira.”

Dr. Murekatete Clarisse, umuganga muri CHUK, asobanura ati:

“Tujya kwakira abarwayi bafite ibibazo bikomeye by’ubuhumekero. Abenshi baba baranywaga itabi cyangwa babaye hafi y’abarinywaga.”

Imbonerahamwe y’imibare ijyanye n’itabi

1. Abantu bahitanwa n’itabi buri mwaka ku Isi (WHO)

2. Uko abantu banywa itabi mu Rwanda (RBC, DHS 2021)

3. Imisoro y’itabi yinjiye muri Leta y’u Rwanda (RRA)

Itabi ni ikintu gifite uruhare runini mu gutuma abantu bagira uburwayi bukomeye, ariko rigakomeza kugurishwa kubera inyungu z’ubukungu n’igitutu cy’inganda. Birasaba ko abantu babona amakuru nyayo, bagafata ibyemezo by’ubuzima bwabo babifitiye ubumenyi. Abashinzwe ubuzima bagomba kurushaho kurwanya uko rigera ku rubyiruko, no gushyiraho ingamba zo kurikumira.

Source: Umusarenews.com

Subscribe to Our Newsletter
Subscribe to our newsletter to get our newest articles instantly!
Share This Article
Email Copy Link Print
Previous Article Igitero cya drone y’igisirikare cy’u Burusiya cyahitanye abantu icyenda bari mu modoka, abandi barindwi barakomereka
Next Article 2 job positions of Branch Manager at BPR:Deadline: 05/23/2025
Leave a Comment

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Amakuru Mashya

FERWAFA yagize icyo ivuga ku mvururu zabere kuri stade ya Bugesera, ku mukino wari wahuje Rayon Sport na Bugesera FC
May 18, 2025
Ubushakashatsi bushya bwerekanye ko gusinzira amasaha menshi bigira ingaruka mbi ku mikorere y’ubwonko
May 18, 2025
HoodyBaby asanze Chris Brown mu buroko dore ko bari mu kirego kimwe
May 18, 2025
Accountant at supreme court (SC) :Deadline: May 23, 2025
May 17, 2025
Abantu 23 biciwe mu gitero k’iterabwoba muri Nigeria
May 17, 2025

You Might Also Like

AMAKURUMU MAHANGA

Ubwoba bwatashye i Uvira nyuma y’amakuru y’uko hari abarwanyi bagiye kuyifata

Mu mujyi wa Uvira no mu bice bihaturiye, abaturage bari mu bwoba bukabije nyuma y’uko havuzwe amakuru y’uko abarwanyi bo…

4 Min Read
AMAKURU

Urugendo rwa Turahirwa Moses: Uko yavuye i Nyamasheke akazavamo umudozi w’imideli wa mbere mu Rwanda, washinze inzu ya Moshions

Turahirwa Moses ni umwe mu rubyiruko rwaranzwe n’ishyaka n’indoto yo gutera imbere mu buhanga no guhanga udushya binyuze mu mideli.…

4 Min Read
AMAKURUUBUREZI

École Belge de Kigali igomba guhagarika gukoresha porogaramu y’imyigishirize y’Ababiligi kuva muri Nzeri 2025

Minisiteri y'Uburezi ibinyujije mu itangazo yasohoye kuri uyu wa 8 Mata 2025 yamenyejeshe Ishuri rya École Bilge de Kigali ko…

2 Min Read
AMAKURU

Huye: inzu ebyiri z’ubucuruzi zahiye zirakongoka burundu

Inzu ebyiri ziherereye mu cyarabu mu mujyi wa Huye zibasiriewe bikomeye n'umuriro zirakongoka bitewe na sirikwe y'amashanyarazi. Ibi byabaye ahagana…

2 Min Read
igika logo igika logo

Contact Us

IGIKANEWS

Address: Kigali / Rwanda
Phone: +250786121827
Email: Webmaster@kentshema.com
Web: https://igikanews.rw

© IGIKANEWS. Created And Owned By Kent. All Rights Reserved.

Go to mobile version
Welcome Back!

Sign in to your account

Username or Email Address
Password

Lost your password?