Joseph Kabila Kabange, wahoze ari Perezida wa Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC), yamaze kugaruka mu gihugu cye avuye mu buhungiro, aho yari amaze hafi umwaka atuye i Harare muri Zimbabwe. Yageze mu mujyi wa Goma kuri uyu wa Gatanu tariki ya 18 Mata 2025, anyuze mu Rwanda aho yabanje guca i Kigali.
Uyu mugabo wayoboye RDC kuva mu 2001 kugeza mu 2019, ubwo yasimburwaga na Félix Antoine Tshisekedi, yari yaraburiwe irengero, atagaragara mu ruhando rwa politiki ya Congo, ndetse akavugwa gake cyane mu itangazamakuru, uretse ahanini igihe yashinjwaga n’ubutegetsi buriho gufasha umutwe wa M23.
Mu itangazo ryasohotse ku wa Kabiri tariki ya 8 Mata 2025, Kabila yatangaje ko afashe icyemezo cyo kugaruka mu gihugu cye kubera uburyo igihugu gihagaze nabi mu nzego zose zirimo umutekano, ubukungu n’imibereho y’abaturage.
Yagize ati: “Nagarutse kugira ngo ntere igihugu cyanjye inkunga muri ibi bihe bikomeye. Umutekano w’igihugu cyacu uri mu kaga, kandi nk’umwe mu bantu bagifitiye inshingano, sinari gukomeza kwicecekera.”
Yavuze ko agarutse mu gihugu anyuze mu Burasirazuba, ahazwiho imvururu zikomeye hagati y’ingabo za Leta n’umutwe wa M23, nk’uko yari yabitangaje mbere yo gufata uru rugendo.
Umujyi wa Goma, Kabila yagezemo, kuva mu mpera za Mutarama 2025 uri mu maboko y’inyeshyamba za M23, nyuma yo kwirukana ingabo za Leta zifatanyije n’ihuriro ryazo. M23 imaze igihe igenzura ibice binini by’Intara ya Kivu y’Amajyaruguru, by’umwihariko Goma na Rutshuru.
Amakuru aturuka mu bantu ba hafi ba Kabila n’abadipolomate bo muri ako karere, avuga ko ashobora kuba agiye guhuza imbaraga n’ihuriro Alliance Fleuve Congo (AFC), ihuriro ryashinze Corneille Nangaa wahoze ayobora Komisiyo y’Amatora (CENI) mu gihe cy’ubutegetsi bwa Kabila. AFC ni ihuriro rya politiki ririmo M23 n’indi mitwe yitwara gisirikare ndetse ryakomeje kugaragaza ubushake bwo guhindura ubutegetsi buriho i Kinshasa.
Kuva Félix Tshisekedi yafata ubutegetsi, umubano we na Joseph Kabila warazambye, bituma benshi bakeka ko Kabila ashobora kuba ari inyuma y’imitwe irwanya ubutegetsi. Tshisekedi ubwe yigeze gushinja Kabila guteza umutekano muke mu gihugu no gushyigikira umutwe wa M23, ibi bigakomeza kurushaho kuzambya umubano wabo.
Kugaruka kwa Kabila mu gihugu bibaye mu gihe gisa n’icyo amashyaka atavuga rumwe n’ubutegetsi n’imitwe yitwara gisirikare bikomeje gusatira i Kinshasa ku buryo bukomeye, bamwe bakavuga ko iyi ari intangiriro y’impinduka zishobora guhindura imiterere ya politiki ya RDC.
Nk’uko byemezwa n’abagize itsinda ryamwakiriye i Goma, Kabila azageza ijambo ku baturage b’igihugu kuri uyu wa Gatandatu tariki 19 Mata 2025, rikazavugirwa i Goma, umujyi wagaragaye nk’ukomeye cyane ku ruhande rw’ihuriro rya AFC.
Ni ijambo ryitezweho byinshi cyane, kuko benshi bakeneye kumva neza icyo Kabila ateganya gukora nyuma yo kugaruka mu gihugu no kwinjira mu gace gafitwe n’umutwe warwanyaga ubutegetsi bwamusimbuye.
Turakomeza gukurikirana uko uru rugendo rwa Kabila ruri gutera icyizere cyangwa impungenge mu mpande zitandukanye z’igihugu cya Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo.